Rozpoznawanie rodzaju rzeczownika

Rozpoznawanie rodzaju rzeczownika możliwe jest na kilka sposobów. Przedstawiony podział opiera się na książce „Deutsche Grammatik – Ein Handbuch für den Ausländerunterricht Langenscheidt”.

Każdy rodzajnik oznaczony został innym kolorem :

der die das

§1. Naturalny rodzaj rzeczownika

a) określenie osób (die Mutter , der Vater , das Junge )
b) nazwy zwierząt (der Löwe , die Löwin , das Kalb (cielę))

 

§2. Rodzaj według znaczenia rzeczownika

a) rodzaj męski

* pory roku, dni tygodnia, miesiące

der Frühling, der Sommer, der Herbst, der Winter
der Montag, der Dienstag, der Mittwoch, der Donnerstag, der Freitag
der Januar, der Februar, der März, … der Dezember

* strony świata, wiatry, opady

der Norden der Süden, der Osten, der Westen (rzeczowniki te nie mają liczby mnogiej! tzw. Singulariatantum)
der Passat der Föhn (wiatr halny), der Seitenwind (wiatr boczny) der Monsun
der Regen, der Nebel (mgła), der Raureif (szadź)

* spirytualia

der Wein, der Senkt, der Wodka, der Kognak

* nazwy marek samochodowych, nazwy pociągów ekspresowych

der VW, der Mercedes der Opel
der Bavoria, der Krakus, der Górnik (nazwy pociągów z roku 1988)

* minerały, skały

der Quarz, der Glimmer (łyszczyk), der Granit, der Basalt,
der Kalk(stein), der Diament, der Gips

*nazwy gór

der Brocken, der Mt. Everest

AUSNAHME – wyjątki

die Zug|spitze , das Erz|gebirde

b) rodzaj żeński

* nazwy drzew, kwiatów

die Kiefer (sosna), die Tanne (więcej drzew w słowniku tematycznym)
die Rose, die Nelke, die Tulpe

AUSNAHME – wyjątki

das Veilchen (fiołek), der Ahorn (klon), der Flieder (bez) , das Vergissmeinnicht (niezapominajka), das Maiglöckchen (konwalia), der Apfel, der Pfirsich (brzoskwinia)

* nazwy statków, samolotów

die Titanik, die Warmia, die Kaszubka, der Quinn Mary (najdłuższy statek pasażerski), die MSC Opera, die Dole Chile (jeden z największych statków „chłodniowych”),

die Concorde, die Boenig, die Aribus albo die SuperJambo (największych samolot świata)

* rodzaje papierosów

die Camel, die Club, die Malboro

* rzeczownikowe liczebniki główne

die Milion, die Tausend, die Eins

* nazwy rzek (najczęściej nazwy niemieckich rzek i zagranicznych zakończone na „-a” i „-e”)

die Weser, die Spree, die Weichsel (wisła), die Oder, die Warthe, die Netze (noteć)

AUSNAHME – wyjątki

der Ganges, der Nil, der Amazonas, der Rhein, der Main

c) rodzaj nijaki

* nazwy hoteli, kafejek, kawiarni, kin

das (HOtel) Continental, das Hotel Kopernik, das Hotel Gołębiewski, das (Hotel) Ibis (Łódź), das (Hotel) Falat, das (Hotel) Adler (w Lipsku), das East Hotel (w Hamburgu)

das Café New, das Café Österreich, das Café Capp & Cino, das Café Creme
das Brodway Berlin, das Casablanca (w Berlinie), das Elbe (w Hamburgu), das Abaton (w Hamburgu)

* chemiczne elementy

das Kupfer (miedź), das Aluminimu

AUSNAHME – wyjątki

der Stahl , die Bronze

* fizyczne jednostki miary, litery, nazwy, farby

das Kilowatt, das Ypsioln, das Grün, das Hindi, das Cis (termin muzyczny – cis)

* środki do prania, czyszczenia

das Persil, das Ato, das Fit

* państwa, kontytnety, miejsowości, wyspy

(das) Bremen, (das) Dresden
(das) Rügen (das) Sylt
(das) Afrika, (das) Australien
(das) Polen, (das) Deutschland

AUSNAHME – wyjątki

der Irak, der Iran, der Sudan, der Libanon
die Ukraine, die Bundesrepublik, die Schweiz, die Türkei, die Slowakai, die Niederlande, die USA

 

§3. Rodzaj według końcówek rzeczownika

a) rodzaj męski

* rzeczowniki odczasownikowe bez końcówek

der Lauf, der Gang, der Sprung

* rzeczowniki zakończone na:

+ -e /der Junge, der Knabe, der Hase, der Kunde, der Biologe /

+ -ig /der Essig (ocet), der König, der Käfig (klatka), der Honig (miód)/

+ -ling /der Lehrling (praktykant), der Schmetterling (motyl)/

+ -s /der Fuchs (lis)/

* wyrazy obce (rzeczowniki) zakończone na:

+ -ant /der Musikant (muzykant)/

+ -är /der Militär (wojskowy)/

+ -ent /der Student, der Assistent, der Dozent, der Patient /

+ -et /der Planet (planeta)/

+ -eur /der Ingenieur, der Regisseur /

+ -ist /der Tourist, der Polizist /

+ -loge /der Biologe, der Geologe, der Psychologe /

+ -or /der Humor, der Doktor, der Motor (silnik), der Lektor /

AUSNAHME – wyjątek

das Labor

+ -ismus /der Kapitalismus, der Imperialismus, der Machanismus /

b) rodzaj żeński

* rzeczowniki odczasownikowe zakończone na -t

die Fahrt, die Last (ciężar)

* sufiksy (przyrostki):

+ -ei /die Bäckerei (piekarnia), die Bücherei (biblioteka), die Fischerei (rybołóstwo), die Ballerei (strzelanina), die Metzgerei (masarnia)/

AUSNAHME – wyjątki

der Papagei (papuga), das Allerlei (rozmaitość), das Geschrei (wrzawa)

+ -heit /die Klarheit (jasność), die Dunkelheit (ciemność), die Schönheit (piękność) die Gelengenheit (okazja)/

+ -keit /die Möglichkeit (możliwość), die Persönlichkeit (osobowość), die Magerkeit (szczupłość)/

+ -schaft /die Freundschaft, die Herrschaft (władza)/

+ -ung /die Bedeutung (znaczenie), die Übung (ćwiczenie), die Lösung (rozwiązanie)/

* wyrazy obce (rzeczowniki) zakończone na:

+ -age /die Etage (piętro)/

+ -ät /die Fakultät (wydział, fakultet)/

+ -anz /die Toleranz (tolerancja), die Instanz (instancja)/

+ -enz /die Tendenz (tendencja), die Differenz (różnica, spór)/

+ -ie /die Kopie, Energie, die Komödie /

+ -ik /die Physik, die Mathematik /

+ -ion /die Nation (naród), die Generation (generacja)/

+ -ur /die Literatur, die Kontur (kontur, obrys)/

c) rodzaj nijaki

* zdrobnienia na -chen i -lein

das Häuschen, das Büchlein, das Hündlein (piesek)/

* rzeczowniki odczasownikowe z prefiksem ge- zakończone zwykle na -e

das Gebirge, das Gebäude (budynek), das Getreide (zboże – rzeczownik ten nie posiada liczby mnogiej – tzw. Singulariatantum)

* czasowniki użyte rzeczownikowo z końcówką -en

das Essen, das Tanzen, das Gehen, das Baden

* wyrazy obce (rzeczowniki) zakończone na:

+ -ett /das Kabinett (gabinet)/

+ -il /das Ventil (zawód, wentyl)/

+ -ma /das Drama (dramat)/

+ -o /das Konto /

+ -(m)ent /das Dokument, das Instrument /

+ -um /das Praktikum das Pensum (liczba godzin jaką musi wypracować pracownik państwowy), /